فیزیولوژی ارتفاع
کوهستان الهم صل علی محمد و ال محمد و عجل فرجه
گزارش و تصاویر طبیعت ایران

چگونه بدانیم به اندازه کافی ورزش نمی کنیم؟ دستور العمل‌های ورزشی برای بچه‌های ۳ تا ۵ سال آیا عرق کردن باعث کاهش وزن و چربی سوزی می‌شود؟ علت حالت تهوع بعد از ورزش چیست؟ علت لرز کردن بدن چیست و چرا می‌لرزیم؟ چگونه بدانیم بدن مان کمبود کربوهیدرات دارد؟ اطلاعیه مهم! / خودداری از صعود به قلل مرتفع کشور به ویژه «دماوند»، «علم‌کوه» و «سبلان» در ایام تعطیل بهترین اپلیکشن های مخصوص کوهنوردان درخواست شفاف‌سازی در مورد خبر وقف کوه دماوند سلیت به جناب آقای دکتر «حمید مساعدیان» مسئول بخش جست‌وجو و نجات فدراسیون تسلیت فقدان کوه‌نورد فداکار زنده‌یاد «البرز زارعی» بررسی ساخت پد بالگرد به منظور ارتقای امداد رسانی هوایی در منطقه کوهستانی البرز مرکزی انعقاد تفاهم نامه با “بیمه سامان” / بهره‌مندی اعضای فدراسیون از شرایط ویژه انواع بیمه نامه‌ها بررسی ساخت پد بالگرد به منظور ارتقای امداد رسانی هوایی در منطقه کوهستانی البرز مرکزی آزمون‌های ورودی مربیگری درجه 3 کوه‌پیمایی تهران / تیر 1399 جلسه بررسی و مشکلات کوه‌های شمال تهران با شهرداری منطقه 1 گردهمایی اعضای منتخب ستاد اطلاع رسانی و پیشگیری از حوادث کوهستان گزارش تصویری / عملیات جستجوی هوایی جهت کوهنورد مفقود شده در منطقه علم کوه


فیزیولوژی ارتفاع

 

دکتر حمید بذرافکن
انجمن پزشکی کوهستان ایرانبدن انسان یک سیستم پیچیده و کاملاهماهنگ است. اندام و دستگاه های مختلف بدن در شرایط مختلف درست مثل بخش های مختلف یک کارخانه دقیق با هماهنگی بی نظیری بدن را برای فعالیت و ادامه حیات آماده میکنند. هر کدام از این دستگاه عملکردی خاص در حفظ حیات دارند که به طور کلی آن رافیزیولوژی آن دستگاه می نامند. در واقع فیزیولوژی علمی است که همین عملکرد  ها رامورد بررسی قرار می دهد.
باقرار گرفتن بدن در ارتفاع و تغییر شرایط محیط عملکرد دستگاه های بدن نیز دچار تغییرمی شود. تغییری که ادامه ی حیات لازمه ی آن است. و این تغییراتی است که اجازه میدهد فردی بدون اکسیژن بر بام دنیا در ارتفاعی که در نگاه اول ضد حیات است قدم بگذارد. این تغییرات را تحت عنوان فیزیولوژی ارتفاع بررسی می کنند. آگاهی از این تغییرات تا حد زیادی شناخت ما را از فعالیتی که انجام می دهیم تحت تاثیر قرار میدهد و دید ما را برای تقویت بدن خود بهتر می کند. در ادامه ی این مطلب نکات مختصری پیرامون این موضوع درج شده که امیدوارم برای همنوردان عزیزم مفید واقع شود.
کلید کلیه اتفاقاتی که در ارتفاع بدن را تحت تاثیر خود قرار می دهددر دست پدیده ایست در علم پزشکی به آن هیپوکسی کم فشار می گویند. در واقع این پدیده کمبود اکسیژنی است که در اثر کاهش فشار هوا رخ می دهد. همانطور که در نمودار زیر همدیده می شود با افزایش ارتفاع به طور مستقیم فشار هوا ( barometric pressure) وفشار نسبی اکسیژن (partial pressure oxygen) کاهش پیدا می کند
فشارنسبي اکسيژن عامل اصلي در انتشار اکسيژن در ریه است. با کاهش این فشار میزان اکسیژن خون کاهش پیدا می کند و باعث ایجاد یک سری تغییرات در بدن می شود که عمده آن به علت کمبود اکسیژن رسانی به بافت های بدن است. به دنبال کاهش اکسیژن رسانی پاسخی جبرانی در بدن اتفاق می افتد که به آن هم هوايي می گویند. هم هوایی باروند تطابق که در طول نسل های متمادی در بدن افرادی که در ارتفاعات بالا زندگی میکنند رخ می دهد متفاوت است
درواقع  روند هم هوايي طي دقايق اوليه صعود شروع مي شود اما براي تکميل آن هفته هازمان لازم است. این همان نکته ایست که لزوم اجرای پیش برنامه های مناسب قبل ازاجرای برنامه ای در ارتفاع بالا را برای ما روشن می سازد. ظرفيت هم هوايي در افرادمتفاوت مختلف است و تحت تاثیر عواملی از جمله شدت کاهش اکسیژن، توانايي ذاتي فردوعوامل خارجي و محیطی می باشد.
اتفاقات و تغییرات اصلی که در روند هم هوایی در بدن رخ می دهد را در چهار دسته اصلی خلاصه می کنیم.
1. افزايش تنفس
اولين و مهم ترين قدم  در هم هوایی افزایش تنفس است. به دنبال کاهش اکسیژن تحریک گيرنده هاي شيميايي محيطي در شريان کاروتيد و آئورت باعث افزایش تعدادتنفس و به دنبال آن افزایش اکسیژن و کاهش دی اکسید کربن در خون می شود. با افزایش یافتن ارتفاع، هر چه کمبود اکسیژن شدید تر می شود، تعداد تنفس هم زیادتر می شود. به دنیال این اتفاق با کاهش بیش از حد دی اکسید کربن در خون اسیدیته خون کاهش یافته وخون کمی قلیایی می شود، حالتی که برای مغز قابل تحمل نیست. بنابر این مغز سیستم تنفس را سرکوب می کند و جلوی افزایش تعداد تنفس و قلیایی تر شدن خون را می گیرد. دراین زمان یکی از اتفاقات حیاتی در روند هم هوایی رخ می دهد که به بدن اجازه می دهدباز هم بیشتر تنفس کند و اجازه بدهد فرد ارتفاع بالاتری را تحمل کند. نقش کلیدی این روند را کلیه با دفع مواد قلیایی خون مانند بی کربنات در ادرار انجام می دهد. اتفاقی که ما آن را با افزایش میزان ادرار در ارتفاع تجربه می کنیم. این روند ظرف 24 تا 48 ساعت بعد از شروع صعود رخ می دهد و برای ممکن شدن ادامه صعود ضروری است
 
2. تغييرات گردش خون
اتفاق دبگری که در روند هم هوایی رخ می دهد تغییرات در گردش خون عمومي ، ريوي و مغزي است. نتیجه این تغییرات خود را باافزايش کارکرد و برون ده قلبي ، ضربان قلب و فشار خون نشان می دهد. این امور در نهایت منجر به اکسیژن رسانی بهتر به بافت ها وحفظ خونرساني و اکسيژن رساني به مغز حتی در بحرانی ترین شرایط می شود.
3. تغييرات خون
افزايش میزان هموگلوبين اتفاقی دیگری است که هم هوایی را شامل میشود. کلیه با ترشح ماده ای به نام اریتروپویتین در این مرحله هم نقشی حیاتی دارد. اما این روند یک روند زمان بر است و ممکن است چند هفته طول بکشد تا تاثیر آن کامل شود. اما در نهایت منجر به بهبود اکسیژن رسانی می شود.
 
 
4. اکسيژن رساني و مصرف آن
تغییرات در انتشار اکسيژن از مويرگ ها تا ميتوکندري ها که مرکز سوخت و ساز بافت ها هستند آخرین قسمت از زنجیره انتقال اکسیژن از هوای محیط به بافت هاست که رخ می دهد. در طی روند هم هوایی با افزایش رگ سازی در بافت های مختلف و خصوصاعضلات خونرسانی و تامین اکسیژن بهتر انجام می شود. اما این روند هم نیاز به هفته هازمان دارد تا کامل انجام شود.
همانطورکه مشاهده کردید روند هم هوایی یک روند حیاتی برای ورزش کوه نوردی محسوب می شود. وتنها با وجود این روند است که صعود به ارتفاعات بالا برای بشر ممکن می شود.  امااین روند یک روند تدریجی است و برای کامل شدن نیاز به هفته ها زمان دارد. این مطلب نشان می دهد که دوستان عزیز کوه نورد از مدت ها قبل از صعود های بلند باید پیش برنامه های مناسب بدن خود را در شرایط ایده آل نگه دارند. نکته دیگر اینکه کلیه اتفاقاتی که در روند هم هوایی رخ می دهند در طول زمان برگشت پذیرند و این معنی است که در صورت به وجود آمدن وفقه در تمرین ها و فعالیت کوه نوردی بدن فرد ممکن است ازحالت آمادگی خارج شود. در پایان نکته ای که بسیار روی آن تاکید می کنم مصرف کافی وزیاد آب  در طول برنامه های کوه نوردی در کلیه فصول سال است. همانطور که دیدید کلیه یکی از اندام های حیاتی در روند و هم هوایی است و بنابر این مصرف مایعات زیاد خصوصا آب در طول برنامه تاثیر بسیاری در بهتر انجام شدن روند هم هوایی و صعودبهتر خواهد داشت.
بهامید صعود های موفقتان بر بلنداهای جهان....
  + نوشته شده توسطانجمن پزشکی کوهستان ایران




:: موضوعات مرتبط: آموزش، ،

نویسنده : علی عسگری تاریخ : یک شنبه 3 ارديبهشت 1391



تمام حقوق اين وبلاگ و مطالب آن متعلق به کوهستان الهم صل علی محمد و ال محمد و عجل فرجه مي باشد.